افسردگی در رزیدنت‌ها؛ زنگ خطر برای نظام سلامت
کادر درمان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ستون‌های نظام سلامت، نقش بی‌بدیلی در حفظ سلامت جامعه ایفا می‌کند. در این میان، دستیاران پزشکی (رزیدنت‌ها) که در مسیر تخصص قرار دارند، از جمله گروه‌هایی هستند که تحت فشارهای شدید روحی و کاری قرار می‌گیرند. اخیراً، نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس آمار افسردگی در میان این گروه را نگران‌کننده خوانده و تأکید کرده است که عدم اصلاح شرایط کاری و پرداختی‌ها، می‌تواند به افزایش خودکشی در میان رزیدنت‌ها منجر شود.
چرا افسردگی در رزیدنت‌ها به معضلی جدی تبدیل شده است؟
رزیدنت‌های پزشکی در طول دوران تخصص خود با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند که می‌تواند سلامت روان آن‌ها را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌ترین این مشکلات عبارتند از:
- ساعات کاری طولانی و خسته‌کننده: برخی رزیدنت‌ها در طول یک هفته تا ۸۰ الی ۱۰۰ ساعت کار می‌کنند که به‌شدت سلامت جسمی و روحی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- دستمزدهای پایین و نامناسب: برخلاف سایر کشورها که رزیدنت‌ها درآمدی معادل ۶۰ تا ۷۰ درصد اساتید دانشگاه دارند، در ایران میزان پرداختی آن‌ها بسیار پایین است و در برخی موارد حتی کمتر از حداقل دستمزد قانونی کشور دریافت می‌کنند.
- فشارهای روانی و حجم بالای مسئولیت: رزیدنت‌ها در بیمارستان‌های آموزشی و مراکز درمانی عمومی، مسئولیت‌های زیادی بر عهده دارند، اما در ازای این مسئولیت‌ها، حقوق و مزایای متناسبی دریافت نمی‌کنند.
- نبود حمایت‌های روانی و مشاوره‌ای: بر خلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته که برای کادر درمان خدمات مشاوره و پشتیبانی روانی ارائه می‌دهند، در ایران این خدمات به میزان کافی وجود ندارد.
- کمبود نیروی متخصص و افزایش حجم کار: برخی از رشته‌های تخصصی، مانند طب اورژانس، به دلیل سختی کار و دستمزدهای پایین دچار کمبود نیرو شده‌اند که این امر فشار مضاعفی بر رزیدنت‌های موجود وارد می‌کند.
مقایسه شرایط رزیدنت‌های ایران با سایر کشورها
در بسیاری از کشورها، رزیدنت‌های پزشکی حقوق قابل قبولی دریافت می‌کنند و برخی از آن‌ها حتی از درآمد بالاتری نسبت به متخصصان برخی رشته‌ها برخوردارند. برای مثال:
| کشور | میانگین حقوق سالانه رزیدنت (دلار) | ساعات کاری هفتگی (میانگین) |
|---|---|---|
| آمریکا | ۶۰,۰۰۰ تا ۷۰,۰۰۰ | ۶۰-۸۰ ساعت |
| کانادا | ۵۵,۰۰۰ تا ۶۵,۰۰۰ | ۵۰-۷۰ ساعت |
| آلمان | ۵۰,۰۰۰ تا ۶۰,۰۰۰ | ۴۵-۶۰ ساعت |
| ایران | ۲,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ | ۸۰-۱۰۰ ساعت |
همان‌طور که مشاهده می‌شود، حقوق دریافتی رزیدنت‌های ایرانی بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است، در حالی که ساعات کاری آن‌ها در مقایسه با سایر کشورها، بسیار بیشتر و طاقت‌فرساتر است.
چرا برخی رزیدنت‌ها به خودکشی روی می‌آورند؟
افسردگی شدید در میان رزیدنت‌های پزشکی **نه‌تنها بر کیفیت زندگی شخصی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه ممکن است آن‌ها را به اقدام به خودکشی سوق دهد. برخی از دلایل این بحران عبارتند از:
- احساس بی‌ارزشی و عدم قدردانی از زحماتشان
- فشارهای مالی و ناتوانی در تأمین هزینه‌های زندگی
- خستگی مفرط و عدم تعادل بین کار و زندگی
- فشار اجتماعی و عدم حمایت‌های روانی مناسب
طبق گزارش‌های غیررسمی، در چند سال اخیر چندین مورد خودکشی در بین رزیدنت‌ها و پزشکان جوان در ایران رخ داده که ناشی از فشار کاری، مشکلات مالی و عدم وجود حمایت‌های لازم بوده است.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت رزیدنت‌ها
با توجه به شرایط بحرانی، برخی از راهکارهایی که می‌تواند به بهبود سلامت روان و معیشت رزیدنت‌ها کمک کند، شامل موارد زیر است:
- افزایش حقوق و مزایا: دستمزد رزیدنت‌ها باید به سطحی متناسب با مسئولیت‌هایشان افزایش یابد تا آن‌ها بتوانند بدون دغدغه مالی به وظایف خود بپردازند.
- کاهش ساعات کاری: تعیین سقف ساعات کاری معقول برای رزیدنت‌ها، مشابه آنچه در سایر کشورها اعمال می‌شود، می‌تواند از فرسودگی شغلی آن‌ها بکاهد.
- تأمین مسکن و تسهیلات رفاهی: ارائه وام‌های کم‌بهره، کمک‌هزینه مسکن و بیمه‌های حمایتی برای رزیدنت‌ها می‌تواند فشار مالی آن‌ها را کاهش دهد.
- ایجاد سیستم حمایت روانی: راه‌اندازی کلینیک‌های مشاوره و روانشناسی برای کادر درمان ضروری است تا رزیدنت‌ها بتوانند در مواقع بحران از کمک‌های حرفه‌ای بهره‌مند شوند.
- اصلاح روند پرداخت کارانه‌ها: شفاف‌سازی در پرداخت‌ها و افزایش سهم کادر درمان از بودجه سلامت، می‌تواند شرایط اقتصادی پزشکان جوان را بهبود بخشد.
اقدامات مجلس و وزارت بهداشت برای بهبود شرایط رزیدنت‌ها
کمیسیون بهداشت مجلس اعلام کرده است که مشکلات رزیدنت‌ها یکی از اولویت‌های اصلی آن‌هاست و در همین راستا، جلساتی با حضور وزیر بهداشت و معاونان وی برگزار خواهد شد تا اصلاحات لازم در پرداختی‌ها و شرایط کاری رزیدنت‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
همچنین، لایحه حمایت قضایی از کادر درمان نیز در دست بررسی است که می‌تواند از پزشکان و رزیدنت‌ها در برابر خشونت‌های شغلی حمایت کند.
نتیجه‌گیری
افسردگی و مشکلات روحی رزیدنت‌های پزشکی یک بحران جدی است که سلامت روانی کادر درمان و در نهایت سلامت عمومی جامعه را تهدید می‌کند. افزایش فشارهای کاری، دستمزدهای پایین، کمبود حمایت‌های مالی و روانی، باعث شده که بسیاری از رزیدنت‌ها دچار فرسودگی شغلی و مشکلات روانی شدید شوند.
در صورتی که اقداماتی جدی برای بهبود وضعیت این قشر صورت نگیرد، خروج نخبگان پزشکی از کشور و کاهش انگیزه پزشکان جوان، تبعات جبران‌ناپذیری برای نظام سلامت ایران به همراه خواهد داشت.
اصلاح نظام پرداختی، کاهش ساعات کاری، ارائه حمایت‌های مالی و روانی، و تصویب قوانین حمایتی، گام‌هایی ضروری برای رفع این بحران هستند.
نویسنده
ارسال نظر