با توجه به اینکه واکسن آنفولانزا در داروخانه‌های ایران مخصوصاً در فصول پاییز و زمستان کمتر پیدا می‌شود، شاید مجبور باشید که واکسن را بخرید و چند روزی در خانه نگه دارید؛ اما آیا نگهداری واکسن آنفولانزا در منزل ایمن است؟ واکسن آنفولانزا را می‌توان در منزل نگهداری کرد به‌شرطی‌که اصول ایمنی رعایت شود: واکسن باید در یخچال و دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد، در بسته‌بندی اصلی و در بخش میانی یخچال قرار گیرد و هرگز فریز نشود. در ادامه به‌صورت تخصصی و درعین‌حال ساده به بررسی شیوه صحیح نگهداری واکسن آنفولانزا در منزل پرداخته‌ایم؛ به گونه‌ای که نه‌تنها کیفیت واکسن حفظ شود، بلکه خیال شما نیز بابت حفظ سلامت عزیزانتان آسوده بماند.
چرا نگهداری صحیح واکسن اهمیت دارد؟
واکسنی که نادرست نگهداری شود عملا کارایی خود را از دست می‌دهد؛ حتی اگر از بهترین برندها و از مطمئن‌ترین مراکز تهیه شده باشد. این جمله شاید شوخی به نظر برسد، اما حقیقتی علمی در دل آن نهفته است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC):
“Vaccines licensed for refrigerator storage should be stored at 2°C-8°C (36°F-46°F). Liquid vaccines containing an aluminum adjuvant permanently lose potency when exposed to freezing temperatures”
«واکسن‌هایی که مجوز نگهداری در یخچال دارند، باید در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد (۳۶ تا ۴۶ درجه فارنهایت) ذخیره شوند. واکسن‌های مایع حاوی آدجوانت آلومینیومی در صورت قرار گرفتن در معرض دمای انجماد به‌طور دائمی اثرگذاری خود را از دست می‌دهند.»
بنابراین اگر واکسن آنفولانزا را برای تزریق خانگی یا برای استفاده در روزهای آینده تهیه کرده‌اید، باید با دقت و اطلاعات کافی آن را در خانه نگهداری کنید.
نکات مهم نگهداری واکسن آنفولانزا در یخچال
تقریبا تمام واکسن‌های آنفولانزا باید در همین دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند و این دما همان بازه‌ای است که یخچال‌های خانگی (در صورت تنظیم درست) می‌توانند فراهم کنند. اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که نوسانات دمایی در یخچال‌های خانگی بسیار رایج است؛ مثلا با باز و بسته شدن زیاد درب یخچال یا در صورت قرار گرفتن آن در جای نادرست (مثلا در قسمت درب یخچال) واکسن به راحتی در معرض گرما یا سرما قرار می‌گیرد. بنابراین برای نگهداری درست:
- واکسن را در بخش میانی یخچال قرار دهید، نه در درب یا قسمت‌های انتهایی.
- از تماس مستقیم آن با دیواره یخچال یا فریزر جلوگیری کنید.
- از یک دماسنج یخچال استفاده کنید تا مطمئن شوید دمای داخلی بین ۲ تا ۸ درجه باقی می‌ماند.
- واکسن را در بسته‌بندی اصلی خود نگه دارید، زیرا این بسته‌بندی به تنظیم دما و محافظت از محتویات کمک می‌کند.
آیا می‌توان واکسن را فریز کرد؟
پاسخ ما قاطع است: نه! یخ‌زدگی باعث تخریب ساختار پروتئینی واکسن می‌شود و در بسیاری از موارد واکسن پس از یخ زدن دیگر قابل استفاده نخواهد بود. برخی تصور می‌کنند با فریز کردن واکسن آن را برای مدت طولانی‌تری نگه می‌دارند، اما در واقع با این کار تنها باعث غیر‌قابل مصرف شدن آن می‌شوند.
ماندگاری واکسن آنفولانزا در منزل چقدر است؟
در صورتی که واکسن به درستی و در دمای مناسب نگهداری شود، می‌توان آن را تا تاریخ انقضای درج شده روی بسته‌بندی نگه داشت. اما توجه داشته باشید که زمان خرید واکسن این تاریخ ممکن است چند هفته یا چند ماه باشد. بنابراین حتما تاریخ انقضا را بررسی و ترجیحا از واکسن تا حداکثر دو هفته پس از خرید استفاده کنید.
بازه دمایی و شرایط نگهداری واکسن
| نگهداری صحیح واکسن | نگهداری نادرست واکسن |
| قرار گرفتن در یخچال با دمای ۲ تا ۸ درجه | قرار دادن در فریزر |
| نگهداری در بسته‌بندی اصلی | انتقال به ظرف دیگر یا بدون بسته‌بندی |
| قرار دادن در قسمت میانی یخچال | گذاشتن در درب یخچال یا نزدیک فریزر |
| استفاده از دماسنج یخچال | عدم بررسی دمای یخچال |
| تزریق قبل از تاریخ انقضا | نگهداری طولانی‌مدت بعد از تاریخ انقضا |
نکاتی برای حمل واکسن تا خانه
بسیاری از مردم واکسن آنفولانزا را از داروخانه تهیه می‌کنند و سپس آن را به خانه می‌برند تا در زمان مناسب تزریق کنند. اگر در این مسیر اصول اولیه نگهداری رعایت نشود، واکسن حتی قبل از رسیدن به خانه ممکن است فاسد شود. نکات طلایی برای حمل واکسن:
- از داروخانه بخواهید واکسن را در یک کیسه یخ مخصوص قرار دهد.
- اگر مسیر طولانی است، از یک یخدان کوچک یا جعبه خنک نگه‌دارنده استفاده کنید.
- هرگز واکسن را داخل داشبورد یا صندوق عقب خودرو در هوای گرم رها نکنید.
- بلافاصله پس از رسیدن به خانه واکسن را در یخچال قرار دهید.
| نکته | دلیل اهمیت | توصیه عملی |
| استفاده از کیسه یخ | واکسن در مسیر نباید گرم شود | درخواست کیسه یخ از داروخانه |
| پرهیز از ماندن در ماشین | گرمای زیاد باعث فساد واکسن می‌شود | پس از خرید مستقیما به خانه بروید |
| استفاده از یخدان کوچک | دمای ثابت را حفظ می‌کند | برای مسیرهای طولانی حتما همراه داشته باشید |
| بررسی سلامت شیشه | نشتی یا شکستگی نشانه فساد است | ویال را از نظر ظاهری بررسی کنید |
نشانه‌های واکسن خراب یا فاسد شده چیست؟
تشخیص فاسد شدن واکسن با چشم غیرمسلح دشوار است، اما برخی نشانه‌ها می‌توانند به شما کمک کنند:
- تغییر رنگ مایع داخل ویال
- ذرات معلق یا ته‌نشین شده غیرعادی
- شیشه شکسته یا درب باز شده
- خروج واکسن از بازه دمایی استاندارد برای مدت طولانی
در صورت مشاهده این نشانه‌ها هرگز واکسن را تزریق نکنید.
| نشانه | توضیح | قابل استفاده؟ |
| تغییر رنگ مایع | ممکن است واکسن خراب شده باشد | خیر |
| ته‌نشین شدن غیرعادی | نشانه تغییر ساختار | خیر |
| باز بودن درب ویال | آلودگی محتمل است | خیر |
| یخ‌زدگی | پروتئین‌ها آسیب می‌بینند | خیر |
مزایای نگهداری واکسن در منزل
نگهداری واکسن در منزل اگر به درستی انجام شود مزایای زیادی دارد:
- صرفه‌جویی در زمان: نیازی نیست برای هر بار تزریق به مرکز درمانی مراجعه کنید.
- تزریق در زمان مناسب: می‌توانید زمان تزریق را با توجه به برنامه شخصی خود تنظیم کنید.
- افزایش آرامش روانی: مخصوصا برای سالمندان و افراد با محدودیت حرکتی تزریق در خانه بسیار ساده‌تر است.
- مراقبت بهتر از خانواده: با در دسترس بودن واکسن در خانه در مواقع ضروری واکنش سریع‌تری خواهید داشت.
خانم فرحناز.م، مادر دو کودک مدرسه‌ای، در این باره می‌گوید: «سال گذشته واکسن آنفولانزا را از داروخانه تهیه کردیم و چون بچه‌ها مدرسه می‌رفتند و وقت مراجعه به درمانگاه نداشتیم، واکسن را در خانه نگه داشتیم. با دماسنج یخچال مطمئن بودم که همه چیز درست پیش می‌رود. هم واکسن‌ها سالم ماندند و هم بچه‌ها؛ من هم خیالم راحت بود.»
نگهداری واکسن آنفولانزا در خانه اگر اصولی باشد بی‌خطر است
همان‌طور که دیدید، نگهداری واکسن آنفولانزا در منزل به هیچ وجه کاری خطرناک یا پیچیده نیست؛ تنها کافی است نکات ساده‌ای را رعایت کنید تا سلامت واکسن حفظ شود و کارایی آن کاهش پیدا نکند. اگر هنوز برای فصل آنفولانزا آماده نشده‌اید، بهتر است همین حالا برای دریافت اطلاعات بیشتر یا خرید واکسن آنفولانزا از مراکز معتبر اقدام کنید. سلامتی شما ارزشش را دارد.
نویسنده
نویسنده شماره یک
پست قبلی
ارسال نظر